آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,399 |
| تعداد مقالات | 17,149 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,259,682 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,591,401 |
تحلیلی بر سناریوهای تاب آوری در برابر زلزله در شهرهای ایران با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی :کلانشهر تبریز) | ||
| جغرافیا و برنامه‌ریزی | ||
| مقاله 5، دوره 28، شماره 87، 1403، صفحه 116-94 اصل مقاله (901.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2022.51770.3011 | ||
| نویسندگان | ||
| شیفته بدرآذر1؛ کریم حسن زاده دلیر* 2؛ علی آذر3 | ||
| 1دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران | ||
| 2استاد گروه جغرافیا و شهرسازی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران | ||
| 3عضو هئیت علمی گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران | ||
| چکیده | ||
| یک جامعه تاب آور قادر است که به تغییرات یا تنش ها به روش مثبتی واکنش نشان بدهد وقادر است که کارکرد اصلی خود را به عنوان یک جامعه با وجود تنش ها حفظ کند.مخاطرات طبیعی یکی از اصلی ترین مخاطراتی هستند که جوامع بشری را تهدید کرده تاب آوری انان را تحت الشعاع قرار می دهند. در این میان زلزله یکی از مهم ترین بلایای طبیعی است. زلزله ها اساسا به عنوان پدیده های غیر قابل کنترل در نظر گرفته می شوند. به طور متوسط هر ساله 27 زلزله خسارت بار در جهان رخ می دهد که طی آنها 19 هزار نفر تلف و 36 هزار نفر بی خانمان می شوند. در این میان گستره جغرافیائی کشور ایران از جمله مناطق حادثه خیز است که بسیاری از بلایای طبیعی مانند زمین لرزه ، سیل، طوفان، خشکسالی، فعالیت های آتش نشانی و بیابان زایی نمونه هایی از آن می باشد که همه ساله وقوع این حوادث موجب خسارت های جانی و مالی فراوان می شود در این میان شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالا قرار دارد مجاورت با گسل تبریز و دارا بودن جمعیتی بالغ بر 1558693 نفر و وجود سرمایه های عظیم انسانی، فرهنگی و تاریخی شهر تبریز را به عنوان خطرناک ترین شهر از نظر خطر زمین لرزه معرفی می کند و بر این اساس گسل تبریز خطرناک ترین گسل کشور به حساب می آید. | ||
تازه های تحقیق | ||
با توجه به حجم وسیع تخریبی که بوسیله زلزله بوجود می آید همواره مقابله با خطرات ناشی از آن و یا حداقل کاهش اثرات مخرب ان یکی از مهمترین دغدغه های متولیان مدیریت شهری بوده است و لذا برنامه ریزی و تصمیم گیری در این خصوص برای توسعه ایمن شهر حیاتی است. یکی از مهمترین راهبردها در این زمینه برنامه ریزی در جهت افزایش تاب آوری شهرها و شهروندان در مقابل آسیب های وارده از زلزله است. شناسایی عوامل موثر بر تاب آوری شهر در مقابل زلزله یکی از مهمترین و ضروری ترین اقدامات اولیه در خصوص افزایش تاب آوری است ولی آنچه بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد پیچیدگی سیستم های شهری و عدم قطعیت های موجود در روابط این سیستم پیچیده است. برای مقابله با این عدم قطعیت ها باید از هرگونه برنامه ریزی با نگاه به گذشته پرهیز کرد و از رویکردهایی مبتنی بر نگاه به آینده (آینده پژوهی) جهت شناسایی روابط و شاخص های احتمالی استفاده کرد. در این میان شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالا قرار دارد مجاورت با گسل های فعال شمالی تبریز از یک سو و گسترش بر روی کانون های قبلی زلزله در بخش های شمال شرقی (منطقه باغمیشه) همراه با استقرار بخش اعظم جمعیتی شهر در این مناطق این شهر ها به یکی از آسیب پذیرترین شهرهای ایران تبدیل کرده است. در این راستا مهمترین هدف این مقاله ارزیابی سناریوهای محتمل تاب آوری شهر تبریز در برابر زمین لرزه احتمالی است ، روش تحقیق بر مبنای روش ها و مدل های رایج در آینده پژوهی است .نتایج این تحقیق نشان می دهد از بین 2863 سناریو کشف شده 5 سناریو به عنوان سناریو با احتمال قوی انتخاب شد. . در بین سناریوهای قوی نیز سناریوهای دوم و پنجم به دلیل بالا بودن درجه مطلوبیت جزء برترین سناریوها مشخص گردید. و نیز در بین عوامل پیشران و کلیدی استخراج شده، میزان خسارت و درامد دارای بحرانی ترین وضعیت را جهت توسعه آینده تاب‌آوری تبریز دارا می‌باشد. و حاشیه‌نشینی و نقشه پهنه‌بندی خطر ، دارای شرایط بهینه در رابطه با وضعیت‌های محتمل می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاب آوری؛ زلزله؛ سناریوسازی؛ کلانشهر تبریز | ||
| مراجع | ||
|
اعتمادی، وحید؛ اسکندری ثانی، محمد؛ ثقفی، مهدی. (1397). سنجش و ارزیابی تاب آوری (اجتماعی، نهادی) محله های شهری دربرابر زلزله (مورد مطالعه: شهر قائن). فصلنامه علمی دانش انتظامی خراسان جنوبی، (24) 1397، 35-44.
باقری مراغه, ناهید، معتمدی,محمد، مافی, عزت الله. (1401). ارزیابی تاب آوری شهر شیروان در مواجه با زلزله. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، (64) 22، 329-347.
حسین زاده دلیر, کریم, خدابخش چاخرلو. (1393). بررسی میزان کارایی شبکه های ارتباطی شهرها در مقابل زلزله (مطالعه موردی مناطق 1 و 5 طرح تفصیلی تبریز). نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 18(50), 153-174.
حسینزاده دلیر، کریم، ملکی، کیومرث، شفاعتی، آرزو و محمدرئوف حیدریفر، (1391)، پدافند غیر عامل و توسعة پایدار شهری با تأکید بر کاربرهای تهدیدپذیر کلانشهر تبریز از منظر جنگ، فصلنامة جغرافیا و پایداری محیط، شمارۀ 5.
درویش‌زاده، علی (1370). زمین‌شناسی ایران. نشر: دانش‌آموز، چاپ اول.
سلیمی, مینو، نادری, احمد, نصرتی، روح الله (1400). مطالعه تاب آوری جامعه روستایی در برابر زلزله (مطالعه موردی: مجتمع روستایی کوییک سرپل‌ذهاب). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، (3)10، 831-886.
سلیمی‌طاری, عزیزاله, تابش, علیرضا، ارجمندی, ،رضا، حیدری، امیرهوشنگ. (1399). تعیین مولفه های تاب آوری با تاکید بر تاب آوری زیست محیطی در زلزله احتمالی شهر تهران. دانش پیشگیری و مدیریت بحران، (10)38، 395-407.
عباداله زاده ملکی., بهناز, زرآبادی, زهراسادات سعیده, پیری, سعید، فرزادبهتاش، محمد رضا (1400). تبیین عوامل مؤثر بر تاب آوری تکاملی شهری در برابر زلزله، موردپژوهش: شهر زنجان. فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، (2)13، 558-576.
قائدرحمتی، صفر.، و خادم الحسینی، احمد.، و سیاوشی، طاهره. (1392). تحلیل میزان ریسک پذیری سکونتگاه های شهری استان لرستان از خطر زلزله. جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای, 3(9), 1-14.
کرمی، فریبا . آذر، علی و شریفی، رقیه(1390). خطر گسترش شهرها در حریم گسلهای لرزه ای مطالعه موردی: شهرهای پیرامونه گسل تبریز، اولین کنفرانس بین المللی ساخت ساز شهری در مجاورت گسل های فعال،تبریز.
محمود زاده، (1385). ارزیابی و پهنه بندی درجه تناسب توسعه فیزیکی شهر تبریز با استفاده از GIS، مجموعه مقالات همایش ژیوماتیک 85، صص 1-9
مقیمی اسکوئی، علیرضا (1385). اسکو، از ساحل دریاچه ارومیه تا قلّه سهند. انتشارات: شهرداری اسکو
مهندسین مشاور نقش محیط (1394). گزارش طرح جامع تبریز، جلد اول .
نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 647 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 493 |
||