دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات43
تعداد شماره‌ها1,235
تعداد مقالات15,185
تعداد مشاهده مقاله50,697,823
تعداد دریافت فایل اصل مقاله13,780,071
جعفری قریه علی, حمید. (1400). نقش واژه‌ها و تعابیر عامیانه در بازتاب انتقادات اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: «پنج نمایشنامه از میرزا آقا تبریزی». سامانه مدیریت نشریات علمی, 74(244), 217-245. doi: 10.22034/perlit.2022.47489.3144
حمید جعفری قریه علی. "نقش واژه‌ها و تعابیر عامیانه در بازتاب انتقادات اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: «پنج نمایشنامه از میرزا آقا تبریزی»". سامانه مدیریت نشریات علمی, 74, 244, 1400, 217-245. doi: 10.22034/perlit.2022.47489.3144
جعفری قریه علی, حمید. (1400). 'نقش واژه‌ها و تعابیر عامیانه در بازتاب انتقادات اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: «پنج نمایشنامه از میرزا آقا تبریزی»', سامانه مدیریت نشریات علمی, 74(244), pp. 217-245. doi: 10.22034/perlit.2022.47489.3144
جعفری قریه علی, حمید. نقش واژه‌ها و تعابیر عامیانه در بازتاب انتقادات اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: «پنج نمایشنامه از میرزا آقا تبریزی». سامانه مدیریت نشریات علمی, 1400; 74(244): 217-245. doi: 10.22034/perlit.2022.47489.3144

نقش واژه‌ها و تعابیر عامیانه در بازتاب انتقادات اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: «پنج نمایشنامه از میرزا آقا تبریزی»

زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
مقاله 10، دوره 74، شماره 244، اسفند 1400، صفحه 217-245    اصل مقاله (466.09 K)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2022.47489.3144
نویسنده
حمید جعفری قریه علی*
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رفسنجان، ایران
چکیده
«پنج نمایشنامه» نوشتۀ میرزا آقا تبریزی از نخستین نمایشنامه‌های ادب فارسی است که اوضاع نابسامان و ناگوار دورۀ ناصری را با انشایی آمیخته به طنز نشان می‌دهد. این نمایشنامه‌ها با وجود نداشتن وحدت زمان، مکان و موضوع به‌دلیل دربرداشتن برخی از حقایق تاریخی اهمیّت دارند. جایگاه و اعتبار عنصر گفت‌وگو در نمایشنامه‌ها از عوامل تأثیرگذار بر بسامد حضور تعابیر عامیانه در این نوع ادبی است. در متون ادبی مردم‌پسند، سازه‌های دستوری و واژگانی زبان عامّه که به‌دلیل برجستگی، کانونی می‌شوند، با توجّه به قابلیّت‌های خود، تصاویری از واقعیّت‌های اجتماعی را که مورد انتقاد نویسنده است، گاه با صراحت و زمانی با کنایه ترسیم می‌کنند. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است، واژه‌ها و تعابیر فرهنگ عامه که ظرفیّت نمایشی روایت‌ها را بالا می‌برند و در انعکاس اوضاع اجتماعی کارایی دارند، بررسی می‌شود. براساس یافته‌های این پژوهش در نمایشنامه‌های میرزاآقا تبریزی، عناصردستوری شدّت‌بخش، کنایات، صفات، قیدها و برخی از افعالی که خاستگاه اجتماعی آن‌ها فرهنگ عامّه است یا بسامد آن‌ها در تداول عامّه بیش‌تر است، حضوری چشمگیر دارند و به‌دلیل شفّافیت و قدرت القایی در بسترسازی برای اجرای نمایشنامه‌ها، یاریگر نویسنده‌اند‌. این واحدهای زبانی در بازگویی موضوعات فرهنگی و اجتماعی نیز نقشی تعیین‌کننده دارند. به همین‌روی می‌توان گفت گزینش واژه های نشاندار زبان عامّه در «پنج نمایشنامه از میرزاآقاتبریزی» عامدانه بوده و حضور هدفمند آن‌ها به گزارش روایات، بازتاب انتقادات اجتماعی و بیان شیوای نویسنده جهت داده است.
کلیدواژه‌ها
نمایشنامه؛ میرزاآقا تبریزی؛ واژه‌های عامیانه؛ انتقادات اجتماعی؛ سبک‌شناسی
مراجع
  1. آدورنو، تئودور و دیگران. (1396). درآمدی بر جامعه‎شناسی ادبیات. ترجمۀ محمّدجعفر پوینده. چاپ دوم. تهران: چشمه.
  2. آرین پور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما. ج 1. چاپ چهارم. تهران: زوّار.
  3. تبریزی، میرزاآقا. (1397). پنج نمایشنامه از میرزاآقا تبریزی. مقدّمه و تصحیح ح. م. صدیق. چاپ اوّل. تهران: چلچله.
  4. تبریزی، میرزاآقا. (1335). چهار تیاتر. به تصحیح محمّدباقر مؤمنی، چاپ اوّل. تبریز: نور.
  5. دهخدا، علی‎اکبر. (1377)، لغت‎نامه، جلد15، چاپ دوم از دور جدید، تهران مؤسّسه و چاپ دانشگاه تهران.
  6. ذوالفقاری، حسن. (1398). زبان و ادبیّات عامّه ایران. چاپ چهارم. تهران: سمت.
  7. راسخ‎مهند، محمّد. (1397). درآمدی بر زبان‎شناسی شناختی (نظریه‎ها و مفاهیم). چاپ هفتم. تهران: سمت.
  8. رحیمی اردستانی، مصطفی. (1377). ترجمۀ المنجد. چاپ اوّل. تهران: صبا.
  9. ریو، جان مارشال. (1390). انگیزش و هیجان. ترجمۀ یحیی سیّد محمدی. تهران: ویرایش.
  10. سالک، حمید. (1357). «چند گفتار پیرامون پنج نمایشنامه میرزاآقا تبریزی». تبریز: نوبل.
  11. سپهران، کامران. (1388). «میرزاآقا تبریزی و سیاست زیباشناختی». نشریۀ جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. سال اول. ش 2. صص 197-214.
  12. سیپک، ییری. (1393). ادبیات فولکلور ایران. ترجمۀ محمّد اخگری. چاپ چهارم. تهران: سروش.
  13. شکرخدایی، نیلوفر سادات. (1388). نقد و بررسی پنج نمایشنامه میرزاآقا تبریزی. چاپ اوّل. تهران: تکدرخت.
  14. صفوی، کورش. (1391). آشنایی با زیان‎شناسی در مطالعات ادب فارسی. چاپ اوّل. تهران: علمی.
  15. فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. چاپ اوّل. تهران: سخن.
  16. فتوحی، محمود. (1391). سبک‎شناسی، نظریه‎ها، رویکردها و روش‎ها. چاپ اوّل. تهران: سخن.
  17. فرکلاف، نورمن. (1941). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته‎پیران و شعبان علی بهرام پور، رضا ذوقدار مقدّم، رامین کریمیان، پیروز ایزدی، محمود نیستانی و محمدجواد غلامرضا کاشی. ویراستاری محمّد نبوی و مهران مهاجر1379. تهران: انتشارات وزارت و فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  18. لانگاکر، رونالد. (1397). مبانی دستورِ شناختی. ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی. چاپ اوّل. تهران: آگاه.
  19. http://dx.doi.org/10.22034/perlit.2022.47489.3144
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 243
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 189


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب