دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,420
تعداد مقالات17,542
تعداد مشاهده مقاله56,701,996
تعداد دریافت فایل اصل مقاله18,806,965
رهبر, مهدی, غضنفری, پرستو. (1400). تحلیل ماهوی و آثار حق سبق در فقه مذاهب اسلامی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(25), 135-161. doi: 10.22034/law.2021.33355.2293
مهدی رهبر; پرستو غضنفری. "تحلیل ماهوی و آثار حق سبق در فقه مذاهب اسلامی". سامانه مدیریت نشریات علمی, 12, 25, 1400, 135-161. doi: 10.22034/law.2021.33355.2293
رهبر, مهدی, غضنفری, پرستو. (1400). 'تحلیل ماهوی و آثار حق سبق در فقه مذاهب اسلامی', سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(25), pp. 135-161. doi: 10.22034/law.2021.33355.2293
رهبر, مهدی, غضنفری, پرستو. تحلیل ماهوی و آثار حق سبق در فقه مذاهب اسلامی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1400; 12(25): 135-161. doi: 10.22034/law.2021.33355.2293

تحلیل ماهوی و آثار حق سبق در فقه مذاهب اسلامی

مطالعات حقوق تطبیقی معاصر
مقاله 7، دوره 12، شماره 25، دی 1400، صفحه 135-161    اصل مقاله (471.47 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/law.2021.33355.2293
نویسندگان
مهدی رهبر* 1؛ پرستو غضنفری2
1دانشیار دانشگاه علوم قرآن و حدیث شهر ری
2کارشناسی ارشد فقه مقارن و حقوق خصوصی اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی
چکیده
حق سبق ازجمله حقوقی است که در ارتباط اشخاص با اشیا و اماکن ایجاد می‌شود. حق سبق یک اعتبار عقلایی و مورد تأیید شارع است. در باب ماهیت حق سبق برخی به اولویت اخلاقی و عده‌ای به حکم تکلیفی و عده‌ای نیز قائل به حق عینی شده‌اند. تحقق این حق موجب ایجاد آثاری می‌شود که مهم‌ترین آنها ملکیت یا اولویت تصرف برای فرد سابق است. میان فقهای امامیه و اهل سنت اختلاف ‌نظر وجود دارد که آیا حق سبق موجب ملکیت یا اولویت در تصرف می‌شود. فقهای اهل سنت قائل به ثبوت ملکیت مطلق هستند و روایات دال بر ملکیت به سبب احیای اراضی موات را به‌عنوان دلیل بر مدعای خود بیان می‌کنند. متقابلاً فقهای امامیه معتقد به ملکیت در برخی موارد و ثبوت اولویت در برخی دیگر از موارد هستند. عمدۀ دلیل این نظر اجماع بر عدم ملکیت مطلق است و در مواردی مانند حیازت مباحات، احیای موات، زراعت و تألیف آثار علمی، قائل به تحقق ملکیت‌اند. یافتۀ این تحقیق آن است که حق سبق مصداق حق عینی است و تمام آثاری که بر این حق مترتب می‌شود، مانند عدم جواز تعدی به حق و نیز لزوم جبران خسارت ناشی از تجاوز به حق دیگری، بر حق سبق نیز مترتب می‌شود. در این مقاله با هدف تبیین ماهیت و آثار حق سبق و با استناد به منابع کتابخانه‌ای و به‌کارگیری روش تحلیلی- توصیفی به بررسی نظریات طرفین در زمینۀ موضوع موردبحث خواهیم پرداخت.
کلیدواژه‌ها
اولویت؛ حق سبق؛ سبق تصرف؛ سلطنت؛ ملکیت تصرف
مراجع
الف) فارسی

- کتاب‌ها

  1. قانون مدنی.
  2. قانون آیین دادرسی مدنی.
  3. قانون مجازات اسلامی.
  4. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 1، (تهران: اسلامیه، 1373).
  5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق اموال، (تهران: کتابخانۀ‌ گنج دانش، 1373).
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، (تهران: کتابخانۀ گنج دانش، 1387).
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق: دائره‌المعارف عمومی حقوق، (تهران: کتابخانۀ‌ گنج دانش، 1386).
  8. صفایی، سید حسین، حقوق مدنی (اشخاص و اموال)، (تهران: نشر میزان، 1397)
  9. کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی قراردادها، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385)
  10. کاتوزیان، ناصر، اموال و مالکیت، (تهران: نشر میزان، 1378)
  11. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تهران: میزان، 1387)
  12. محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، ج 1، (قم: نشر علوم اسلامی،1406 ق)
  13. معین، محمد‌، فرهنگ فارسی، (تهران: سپهر، 1375).
- مقاله

  1. اردوان، ارژنگ، «بازپژوهی فقهی حق اختصاص و دامنة آن»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی معاصر (فقه و حقوق اسلامی سابق)، ش 12 (1395).
 

ب) عربی

  1. آملی، میرزا هاشم، المکاسب و البیع: تقریرات النایینی، (قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1413 ق).
  2. ابن ‌اثیر، مبارک‌‌بن‌ محمد، النهایه، ج 1، (ریاض: دار ابن الجوزی، 1421 ق)
  3. ابن ‌براج، قاضی عبدالعزیز، المهذب، ج 1، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق).
  4. ابن عابدین، محمدامین، رد المحتار علی الدر المختار، ج 4، (بیروت: دار الفکر، 1412 ق).
  5. ابن قدامه، عبدالله، المغنی، (قاهره: دارالحدیث، 1425 ق).
  6. ابو داوود، سلیمان‌بن اشعث، سنن ابو داوود، ج 3، (بیروت: دار ابن حزم، 1418 ق).
  7. اصفهانى، محمد‌بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج 10، (قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1416 ق).
  8. القدوری، احمد‌بن محمد، مختصر القدوری، (بیروت: دارالکتب العلمیه، 1418 ق).
  9. انصاری، مرتضی، المکاسب،4 ج، (قم: کنگرۀ جهانی شیخ اعظم، 1415 ق).
  10. ایروانی، علی، حاشیه المکاسب، (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406 ق).
  11. بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، ج 7،( قم: نشر هادی، 1419 ق).
  12. بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، (قم: جامعه مدرسین، 1405 ق).
  13. بحرالعلوم، محمد‌بن ‌محمدتقی، بلغه ‌الفقیه، ج 1و3، (تهران: مکتبه الصادق (ع)، 1403 ق).
  14. بیهقی، احمد، السنن الکبری،(بیروت: دار صادر، 1352).
  15. ترمذی، محمد‌بن عیسی، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، (قاهره: دار الحدیث، 1419 ق).
  16. جزیری، عبدالرحمن، یاسر مازح غروی، الفقه علی المذاهب الأربعه و مذهب أهل البیت علیهم السلام، ج 2، (بیروت: دار الثقلین، 1419 ق).
  17. حکیم، محمدتقی، الاصول العامه للفقه المقارن، (قم: مجمع جهانی اهل بیت، 1418 ق).
  18. حلی، حسن‌بن یوسف، تذکره ‌الفقهاء، ج 10، (قم: مؤسسۀ آل البیت (ع)، 1414 ق).
  19. حلی، ابن ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 1، (قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1410 ق).
  20. حنبل، احمد‌بن محمد، مسند احمد بن حنبل، ج 2، (بیروت: دار الفکر، 1411 ق).
  21. خویی، سید ابوالقاسم، مصباح‌ الفقاهه، (قم: مؤسسۀ انصاریان، 1413 ق).
  22. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، مفردات فی الغریب القرآن، (لبنان: دار العلم، 1412 ق).
  23. زحیلی، وهبه مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، ج ۴، (دمشق: دار الفکر، 1404 ق).
  24. سبزواری، سید عبد الأعلى، مهذب الأحکام، ج 10، (قم: مؤسسۀ المنار، 1413 ق).
  25. سبزواری، عباسعلی زارعی، القواعدالفقهیه، (قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1391).
  26. سنهوری، عبد‌الرزاق، الوسیط، (بیروت: مؤسسۀ حلبی، 1988 م).
  27. سیفی، علی‌اکبر، دلیل تحریرالوسیله، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1415 ق).
  28. شهید ثانی، زین‌الدین، الروضه‌ البهیه‌، (قم: انتشارات داوری‌، 1410 ق).
  29. طباطبایی یزدی، محمدکاظم، تکملۀ العروه الوثقی، ج 1و2، (قم: انتشارات داوری، 1414 ق).
  30. طباطبایی یزدی، محمدکاظم، حاشیۀ المکاسب، ج 1، (قم: مؤسسۀ اسماعیلیان، 1378).
  31. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج 5، (تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1416 ق).
  32. طوسی، محمد‌بن حسن، تهذیب الاحکام، ج 4، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق).
  33. طوسی، محمد‌بن حسن، المبسوط، ج 2و3، (تهران: مکتبه المرتضویه، 1387).
  34. عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه‌، (قم: مؤسسۀ‌ آل البیت، 1409 ق).
  35. علامه حلی، حسن‌بن یوسف، مختلف الشیعه، ج 1، (قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، 1378).
  36. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج 3، (تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1371).
  37. کرکی، علی‌بن حسین، جامع المقاصد، (قم‌: مؤسسۀ آل البیت،‌ 1414 ق).
  38. کلینی، محمد‌بن‌ یعقوب، اصول الکافی، ج 4، (تهران: دارالکتب، 1407 ق)
  39. مامقانی‌، محمدامین‌، فقه المستحدثات، (قم‌: مؤسسۀ بوستان‌ کتاب‌، 1391).
  40. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، (تهران: المکتبه الاسلامیه، 1381).
  41. محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، (قم: مؤسسۀ آل البیت، 1408 ق).
  42. محقق حلی، جعفر‌بن حسن، شرائع الاسلام، ج 3، (قم: مؤسسۀ اسماعیلیان، 1408 ق).
  43. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، ج 1، (بیروت: دار العلم للملایین، 1403 ق).
  44. مکارم شیرازی، ناصر، انوارالفقاهه، (قم: مدرسۀ امام علی (ع)، 1403 ق).
  45. مکارم شیرازی، ناصر، القواعدالفقهیه، ج 2، (قم: مدرسۀ امام علی (ع)، 1411 ق).
  46. مکی، محمد (شهید اول‌)، الدروس الشرعیه، (قم: جامعهۀ مدرسین‌، 1417 ق).
  47. موسوی ‌خمینی، روح‌الله، المکاسب المحرمه، ج 1، (قم: مؤسسۀ نشر آثار امام، 1415 ق).
  48. موسوی ‌خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، ج 1، (قم: دارالعلم، 1379)
  49. نائینی، میرزا محمدحسین، المکاسب و البیع، ج 1، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق).
  50. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج 22و38، (بیروت: دار إحیا التراث،1404 ق).
  51. نجفی خوانساری‌، موسی‌بن محمد‌، منیه‌ الطالب فی شرح المکاسب، (قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1418 ق).
  52. نجفی کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، (نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء، 1422 ق).
  53. هاشمی شاهرودی، محمود، و جمعی از پژوهشگران، موسوعه الفقه الاسلامی طبقا مذهب اهل بیت (ع)، ج 1و7، (قم: مؤسسۀ دایره ‌المعارف فقه اسلامی، 1423 ق).
  54. وزارت اوقاف و شئون اسلامیه، موسوعۀ فقه کویتیه، ج 7، (کویت: وزارت اوقاف و شئون اسلامیه، 1425 ق).
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 596
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 519


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب