آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,228 |
| تعداد مقالات | 15,068 |
| تعداد مشاهده مقاله | 50,608,646 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,700,352 |
تأثیر محلول پاشی آسکوربیک اسید روی عملکرد دانه و صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه ذرت در تنش کم آبی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دانش کشاورزی وتولید پایدار | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 31، شماره 4، دی 1400، صفحه 177-188 اصل مقاله (676.13 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/saps.2021.43675.2598 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| عزیزاله قاسمی* 1؛ سلیم فرزانه1؛ سجاد محرم نژاد2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| این آزمایش بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه‌ی بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکدهی کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیل روی رقم Chase ذرت شیرین انجام گرفت. عامل اصلی چهار سطح تنش کم آبی شامل 70، 100، 130 و 160 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A و عامل فرعی چهار سطح محلول پاشی آسکوربیک اسید شامل شاهد،150،200 و 250 پی پی ام (ppm) بودند. یافته‌ها: محلول پاشی آسکوربیک اسید اثر معنیدار روی عملکرد دانه و صفات مورفوفیزیولوژیکی داشت. تنش کم آبی باعث کاهش عملکرد دانه، خصوصیات بذر، ارتفاع بوته، بیوماسف رنگدانه کلروفیل و سطح برگ گیاه ذرت شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به آبیاری70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A با محلول پاشی 150 و 250 ppm آسکوربیک اسید بود. بیشترین میزان رنگدانه کلروفیل مربوط به محلول پاشی 150 ppm آسکوربیک اسید در شرایط آبیاری 100 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A بود. همچنین بیشترین سطح برگ گیاه ذرت مربوط به محلول پاشی 250 ppm در شرایط آبیاری 100 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A بود. تجزیه همبستگی صفات مورد بررسی نشان داد که بیشترین همبستگی مثبت معنیدار بین عملکرد دانه با قطر بلال، عمق دانه، طول و عرض دانه، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک بیوماس بود. نتیجهگیری: بهطور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از محلول پاشی آسکوربیک اسید موجب کاهش اثرات منفی تنش کم آبی و همچنین بهبود عملکرد دانه‌ی گیاه ذرت شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| آسکوربیک اسید؛ بیوماس؛ تنش کم آبی؛ رنگدانه کلروفیل؛ عملکرد دانه | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه گیاه ذرت به لحاظ سازگاری با شرایط محیطی در اکثر نقاط دنیا کشت میشود و از جمله گیاهان رشد یافته در سراسر جهان است (خلیلی و همکاران 2013). ذرت یکی از مهمترین گیاهان زراعی است که اهمیت بالایی در تغذیه انسان، تعلیف دام، تغذیه طیور و صنعت دارد (کام پوز و همکاران 2004، سلیمانیفرد2011 ). براساس گزارش سونگ و همکاران (2010)، اوراکی و همکاران (2011)، الله دادی و همکاران (2011) و خدارحم پور (2011) تنش کم آبی بهعنوان یکی از مضرترین فشارهای محیطی است که تولید عملکرد را محدود میکند. در بسیاری از اراضی تحت کشت مانند ایران، تنش کم آبی یکی از عاملهای مهم کاهش عملکرد گیاهان زراعی محسوب میشود (مقدم و همکاران 2013). با توجه به اینکه برای دست یابی به بیشترین پتانسیل تولید گیاهان زراعی درشرایط مناطق خشک و کم آب که همواره با تنش کمبود آب در مراحل رشد خود مواجه میشوند، و از طرفی برای دست یابی به کمترین آبیاری با تولید عملکرد مطلوب به نظر میرسد که استفاده از راهکارهای بهبود تحمل در برابر تنش کم آبی میتواند در افزایش تولید عملکرد گیاهان موثر باشد. بنابراین تنظیم زمان مصرف نهاده، برنامه ریزی اساسی دقیق مدیریت مزرعه و افزایش بهبود کارایی آبیاری موجب افزایش بهرهوری گیاه ذرت خواهد شد (انگوجیو و همکاران 2007). براساس گزارش مرادی و همکاران (2012) در بررسی تحمل گیاه ذرت به شرایط تنش کم آبی اظهار کردند که تنش کم آبی باعث کاهش معنیدار ارتفاع گیاه ذرت، طول برگ آخر، طول تاسل، ارتفاع بلال، قطر ساقه، تعداد برگ، وزن 300 دانه، قطر بلال، عمق دانه و عملکرد دانه میشود. همچنین، زهاریوا و همکاران (2001) گزارش کردند که تنش کم آبی روی صفاتی مانند عملکرد دانه، شاخص برداشت و وزن هزار دانه اثر منفی داشته و باعث کاهش آنها شده است. محرمنژاد و همکاران (2019) با ارزیابی اثر تنش کم آبی روی لاینهای مختلف ذرت بیان کردند که تنش کم آبی بهطور معنیدار باعث کاهش عملکرد دانه، بیوماس گیاه ذرت و میزان رنگدانههای کلروفیلی میشود. تنش کم آبی با تحت تأثیر قرار دادن سیستم فتوسنتزی باعث ایجاد الکترونهای پرانرژی میشود که منجر به اکسیداسیون کلروفیل برگ میشود (اسلام و همکاران 2013). وجود همبستگی بین افزایش تنش کمبود آب و افزایش میزان آنتیاکسیدانهای محلول در آب درون سلولی گزارش شده است (محرمنژاد و ولیزاده 2019). اسید آسکوربیک یک مولکول کوچک قابل حل در آب است که دارای خاصیت آنتیاکسیدانی بالایی بوده و بهعنوان سوبسترای اولیه در مسیرهای چرخهای، برای سمیت زدایی و خنثی کردن رادیکالهای سوپراکسید و اکسیژن منفرد نقش دارد (اشرف 2010)، بنابراین بهنظر میرسد که یکی از راههای افزایش مقاومت در برابر تنش کم آبی، بالا بردن سطح مواد آنتی اکسیدان درون سلولی مانند اسید آسکوربیک باشد. کمبود آب در گیاه میتواند در اثر عدم توانایی تأمین میزان آب خارج شده در گیاه از طرف ریشه باشد. قاسمی و همکاران (2020) با ارزیابی اثر اسید آسکوربیک روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه در گیاه ذرت اظهار کردند که محلول پاشی آسکوربیک اسید اثر معنیداری روی عمکلرد و اجزای عملکرد دانه گیاه ذرت داشت. این پژوهش بهمنظور بررسی اثر محلول پاشی آسکوربیک اسید روی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد دانه تحت تنش کم آبی در گیاه ذرت در شرایط مزرعه بود.
مواد و روشها این آزمایش بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398 روی رقم Chase ذرت شیرین در ایستگاه آموزشی و تحقیقاتی دانشکدهی کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام گرفت. عامل اصلی شامل چهار سطح تنش کم آبی 70، 100، 130 و 160 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A و عامل فرعی چهار سطح محلول پاشی آسکوربیک اسید صفر، 150، 200 و 250 پی پی ام (ppm) بودند. کل مزرعه تا مرحلهی رشدی چهار برگی گیاه ذرت براساس 70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A آبیاری شد. بعد از مرحله چهار برگی تنش کم آبی و محلول پاشی آسکوربیک اسید اعمال گردید. هر کرت آزمایشی شامل چهار ردیف به طول 6/5 متر با فاصله بین ردیفها 75 سانتیمتر و فاصله بین بوته 20 سانتیمتر با رعایت تراکم بوته 70 هزار بوته در هکتار بود. آماده سازی بستر بذر شامل (رتیواتور، شخم برگردان، تسطیح بهاره و دیسک) بودند. قبل از اینکه کاشت صورت گیرد، 300 کیلوگرم در هکتار فسفات آمونیوم و 300 کیلوگرم در هکتار اوره که نصف آن قبل از کاشت و نصف دیگر آن در مراحل مختلف رشدی گیاه ذرت بهصورت کود سرک توزیع گردید. نوع خاک منطقه دارای بافت لومی-شنی بوده و pH خاک در محدوده ی قلیایی ضعیف تا متوسط قرار داشت. برای اندازهگیری ارتفاع بوته، عملکرد دانه و خوصیات بلال و دانه در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی با حذف ردیفهای حاشیهی کناری و همچنین حذف بوتههای اول و آخر ردیفهای وسطی استفاده شد. جهت اندازهگیری مساحت آخرین برگ ذرت (بالاترین برگ ذرت) با استفاده از فرمول بالیرو و همکاران (1996) استفاده شد: La=Lw×Ll×0.75 در این فرمول :La سطح برگ آخر، Ll: طول برگ آخر و Lw: عرض برگ آخر میباشد. برای اندازهگیری رنگدانههای فتوسنتزی از روش محرمنژاد و همکاران (2019) استفاده گردید. تجزیههای آماری نرمال بودن دادههای حاصل از صفات اندازهگیری شده توسط تست کرلمرگروف-اسمیرنوف مورد آزمون قرار گرفت و سپس تجزیه آماری و مقایسه میانگین توسط آزمون دانکن در سطح پنج درصد انجام گرفت. تجزیه همبستگی نیز برای تعیین ارتباط بین صفات مورد مطالعه انجام گرفت. تمام تجزیه و تحلیلهای آماری توسط نرم افزار SPSS صورت گرفت.
نتایج و بحث تجزیه واریانس دادههای عملکرد دانه نشان داد که اثر تنش کم آبی و محلول پاشی آسکوربیک اسید به ترتیب در سطح احتمال یک و پنج درصد معنیدار بود (جدول 1). برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید نیز در سطح احتما پنج درصد معنیدار بود (جدول 1). براساس مقایسه میانگین عملکرد دانه در سطوح مختلف تنش کم آبی با غلظتهای متفاوت محلول پاشی آسکوربیک اسید، بیشترین عملکرد دانه با 5/5 تن در هکتار مربوط به آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی 150 و 250 ppm بود (شکل 1). تنش کم آبی بهطور معنیدار باعث کاهش عملکرد دانه شد. براساس گزارشهای متعدد تنش کم آبی بهطور معنیدار باعث کاهش عملکرد دانه در گیاه ذرت میشود (مصطفوی و همکاران 2011، محرمنژاد و ولیزاده 2019). که با نتایج این پژوهش مطابقت داشت. حیاتی و همکاران (2020) با بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش کم آبی روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه هیبرید 704 ذرت تحت کاربرد کاهندههای تعرق بیان داشتند که محلول پاشی 120 ppm روی عملکرد دانه تحت تنش کم آبی اثر معنیدار داشت بهطوریکه مقاومت سطح سوبستراهای آنزیمهای آنتی اکسیدان را بـالا برده و باعث کاهش اثر تنش کم آبی در گیاه ذرت میشود (قاسمی و همکاران 2020).
جدول تجزیه واریانس دادههای مربوط به طول و عرض بذر هیبرید ذرت نشان داد که بین سطوح مختلف تنش کم آبی اختلاف معنیدار در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. همچنین اثر سطوح مختلف محلول پاشی آسکوربیک اسید برای طول بذر در سطح احتمال یک درصد معنیدار و برای عرض بذر معنیدار نبود. همچنین برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید برای طول و عرض بذر هیبرید ذرت مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (جدول 1). مقایسه میانگین برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید برای طول بذر نشان داد که بیشترین طول بذر مربوط به تنش کم آبی 130 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی شاهد (بدون آسکوربیک اسید) بود (شکل 2 الف). همچنین بیشترین عرض بذر مربوط به آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A با محلول پاشی شاهد (بدون آسکوربیک اسید) بود (شکل 2 ب). نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادههای قطر بلال و عمق دانه نشان داد که اثر تنش کم آبی، سطوح مختلف محلول پاشی آسکوربیک اسید و برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (جدول 1). بیشترین قطر بلال و عمق دانه بهترتیب مربوط به آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A با محلول پاشی آسکوربیک اسید 150 ppm و آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A با محلول پاشی آسکوربیک اسید 250 ppm بود (شکل 3).
محرمنژاد و همکاران (2017) با ارزیابی محلول پاشی آسکوربیک اسید روی ذرت تحت سطوح مختلف تنش کم آبی اظهار کردند که تنش کم آبی بهطور معنیدار باعث کاهش قطر بلال میشود. در پژوهشی مبنی بر استفاده از کاهش دهنده تعرق در گیاه ذرت تحت تنش کم آبی گزارش شده است که محلول پاشی 125 ppm آسکوربیک اسید تحت تنش کم آبی باعث تأثیر معنیدار روی قطر بلال هیبرید ذرت میشود (حیاتی و همکاران 2020). در نتایج ارایه شده از خدارحمپور و حمیدی (2012) در لاینهای ذرت، بیشترین عمقدانه در شرایط قطع آبیاری در مرحلهی گلدهی و پر شدن دانه بود که با تیمار شاهد اختلاف معنیداری داشت و کاهش عمق دانه میتواند منجر به کاهش وزن دانه گردد (مصطفوی و همکاران 2011). براساس تجزیه واریانس دادههای بیوماس و ارتفاع بوته هیبرید ذرت اثر تنش خشکی در سطح یک درصد معنیدار بود. اثر محلول پاشی آسکوربیک اسید بهترتیب برای بیوماس در سطح یک درصد معنیدار و برای ارتفاع بوته غیر معنیدار بود. همچنین برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید برای ارتفاع بوته و بیوماس در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود (جدول 1). مقایسه میانگین برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید برای بیوماس نشان داد که بیشترین بیوماس مربوط به آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی شاهد (بدون محلول پاشی آسکوربیک اسید) بود (شکل 4 الف). همچنین بیشترین ارتفاع بوته مربوط به آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی آسکوربیک اسید 200 و 250 ppm بود (شکل 4 ب).
در گزارشهای کامپوس و همکاران (2004) و ریچارد و همکاران (2006) نشان داده شد که تنش خشکی با کاهش ظرفیت فتوسنتز در ذرت میزان ذخیره در ساقه را کاهش میدهد و در نهایت وزن را با اُفت مواجه میکند. خلیلی و همکاران (2013) گزارش کردند که اثرات تیمار تنش کم آبی باعث کاهش عملکرد بیولوژیکی گردید که بیشترین عملکرد در آبیاری 50 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A بود. محلول پاشی آسکوربیک با غلظت 125 میلیگرم در لیتر در رقم ذرت 704 جلوگیری از کاهش بیشتر بیوماس تحت تنش کم آبی شد بهطوریکه اثر مثبتی روی بیوماس گیاه ذرت تحت تنش کم آبی داشت (حیاتی و همکاران 2020). توحیدیمقدم و همکاران (2013) بر روی گیاه ذرت در شرایط محدودیت آبیاری و محلول پاشی آسکوربیک اسید گزارش کردند که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به آبیاری کامل بود. اصغری و همکاران (2016) با ارزیابی اثر محلول پاشی آسکوربیک اسید بر خصوصیات فیزیولوژیک و اجزای عملکرد دانه ذرت شیرین تحت رژیمهای آبیاری اظهار کردند که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به آبیاری نرمال با محلول پاشی 125 میلیگرم در لیتر آسکوربیک اسید بود.
نتایج حاصل از تجزیه دادهها نشان داد که فقط اثر تنش کم آبی و برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید برای سطح برگ گیاه ذرت بهترتیب در سطح احتمال یک و پنج درصد معنیدار بود (جدول 1). محلول پاشی آسکوربیک اسید موجب بهبود و افزایش پایداری آخرین برگ در گیاه ذرت شد (شکل 5). مقایسه میانگین برهمکنش تنش کم آبی × محلول پاشی آسکوربیک اسید نشان داد که بیشترین سطح برگ مربوط به آبیاری 70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی 200 ppm و آبیاری 100 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی 250 ppm بود (شکل 5). جین و جینکوان (2019) گزارش کردند که تنش کم آبی باعث کاهش قابل توجه سطح برگ بوته میشود که به دنبال آن موجب کاهش عملکرد دانه در گیاه ذرت میگردد. با توجه به اینکه افزایش تنش کم آبی از 70 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A موجب تسریع در خشک شدن برگها از پایین ساقه شده که به موجب آن سطح فتوسنتز کننده کاهش مییابد. بالاترین برگ بر روی ساقه در گیاهان تیرهی غلات نقش مهمی در تأمین اسیمیلات در جهت افزایش وزن دانه دارد. فتوسنتز جاری بهعنوان منبع پر شدن دانه به سطح سبز دریافت کنندهی نور بستگی دارد که این منبع فتوسنتزی معمولاً به واسطهی پیری طبیعی و تأثیر تنشهای مختلف در دورهی پر شدن دانه کاهش مییابد، در حالیکه تقاضای دانه برای مواد فتوسنتزی افزایش پیدا میکند (بلوم 1998). محلول پاشی آسکوربیک اسید تحت تنش کم آبی در گیاه ذرت باعث تقویت و مانع از کاهش بیشتر سطح برگ گیاه ذرت تحت تنش کم آبی میشود (حیاتی و همکاران 2020). که با نتایج این پژوهش مطابقت داشت. تجزیه واریانس رنگدانههای کلروفیلی نشان داد که اثر تنش کم آبی، محلول پاشی آسکوربیک اسید و برهمکنش تنش کم آبی و آسکوربیک اسید برای میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کل کلروفیل در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (جدول 1). مقایسه میانگین برهمکنش تنش کم آبی و محلول پاشی آسکوربیک اسید
نشان داد که بیشترین غلظت رنگدانه مربوط به آبیاری 100 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A با محلول پاشی 150 ppm آسکوربیک اسید بود (شکل 6). غلظت کلروفیل بهعنوان یک منبع شاخص برای ارزیابی قدرت منبع شناخته شده است (گاویک و وستاف 2011). خیاط نژاد و همکاران (2012) در بررسی اثر کمبود آب بر محتوای کلروفیل و عملکرد دانه در گیاه ذرت مشخص کردند که اثر تنش کم آبی باعث کاهش محتوای کلروفیل برگ میشود. اصغری و همکاران (2016) اظهار کردند که محلول پاشی آسکوربیک اسید باعث تقویت میزان رنگدانههای کلروفیل در گیاه ذرت میشود. که با نتایج پژوهش حاضر مطابقت دارد. تجزیه همبستگی بین عملکرد دانه با صفات مورفوفیزیولوژیکی نشان داد که عملکرد دانه با بیوماس، سطح برگ، ارتفاع بوته، طول بذر، عرض بذر، قطر بلال و عمق دانه ارتباط مثبت معنیداری داشت (جدول 2). گزارشهای متعددی مبنی بر ارتباط بین عملکرد دانه با اجزای عملکرد دانه و صفات مورفوفیزیولوژیکی در گیاه ذرت شده است (محرمنژاد و همکاران 2016، قاسمی و همکاران 2020).
نتیجهگیری با توجه به این که در گیاه ذرت شیرین عملکرد دانه بهعنوان شاخص اقتصادی مد نظر میباشد، در این راستا این تحقیق با هدف تعیین بهترین غلظت محلول پاشی آسکوربیک اسید برای سطوح مختلف تنش کم آبی از طریق بررسی صفات مورفوفیزیولوژیکی، عملکرد دانه و برخی خصوصیات بذر انجام گرفت. تنش کم آبی بهطور معنیدار روی عملکرد دانه و صفات مورفوفیزیولوژیکی تأثیر معنیدار داشت. مطلوبترین غلظت محلول پاشی آسکوربیک اسید از لحاظ صفات مورد ارزیابی بهطور کلی غلظت 150 ppm بود. با افزایش سطح آبیاری از 70 به 100 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A موجب کاهش قابل توجهی از عملکرد دانه میشود. اما محلول پاشی آسکوربیک اسید تا حدود باعث کاهش اثرات ناشی از کم آبی در گیاه ذرت مورد مطالعه میشود. همبستگی بین عملکرد دانه با صفات مورفوفیزیولوژیکی نشان از ارتباط قوی بین صفات مورد ارزیابی که با نظم مناسب مانع کاهش صدمات ناشی از تنش کم آبی در گیاه ذرت شدند.
سپاسگزاری بدین وسیله از زحمات حوزه پژوهش دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل که در اجرای این پژوهش متقبل زحمات شدهاند تقدیر و تشکر می گردد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Alahdadi I, Oraki H, Parhizkar Khajani F. 2011. Effect of water stress on yield and yield components of sunflower hybrids. African journal of Biotechnology, 10(34): 6504-6509.
Asghari M, Masoumi Zavariyan A and Yousefi Rad M. 2016. The effect of foliar application of ascorbic acid on yield components and physiologic character of sweet corn under different irrigation regimes. Cereal Research, 6(2): 229-240. (In Persian).
Ashraf M. 2010. Inducing drought tolerance in plants: Recent advances. Biotechnology Advances. 28: 169-183.
Ashraf M and Foolad MR. 2008. Roles of glycine betaine and proline in implant proving abiotic stress resistance. Environmental and Experimental Botany, 59: 206-216.
Aslam M, Zamir1 MSI, Afzal I, Yaseen M, Mubeen M and Shoaib A. 2013. Drought stress, its effect on maize production and development of drought tolerance through potassium application. Cercetări Agronomice în Moldova, 46(2): 99-144.
Bollero GA, Bullock DG and Hollinger SE. 1996. Soil temperature and planting date effects on effects on corn yield, leaf area and plan development. Agronomy Journal, 88: 385-390.
Blum A. 1998. Improving wheat grain filling under stress by stem reserve mobilization. Euphytica, 100: 77-83.
Campos H, Cooper M, Habben JE, Edmeades GO and Schussler JR. 2004. Improving Drought tolerance in maize: a view from industry. Field Crops Research, 90: 19-34.
Echarte L, Andrade FH, Sadras VO and Abbate P. 2006. Grain weight and its response to source manipulations during grain filling in Argentinean maize hybrids released in different decades. Field Crops Research, 96: 307-312.
Ghassemi A, Farzaneh S and Moharramnejad S. 2020. Impact of ascorbic acid on seed yield and its components of sweet corn (Zea mays L.) under drought stress. Journal of Plant Physiology and Breeding, 10(1): 41-49.
Hayati M, Maleki A, Mozaffari A and Babaei F. 2020. Simultaneous effects of deficit irrigation and transpiration reducer on yield and yield components of corn (Zea mays L.) single cross 704. Journal of Agroecology, 12(3): 389-411. (In Persian).
Khalili M, Naghavi MR, Pour Aboughadareh A and Naseri Rad H. 2013 Effects of drought stress on yield and yield components in maize cultivars (Zea mays L.). International Journal of Agronomy and Plant Production, 4(4): 809-812.
Khayatnezhad M and R Gholamin. 2012. The effect of drought stress on leaf chlorophyll content and stress resistance in maize cultivars (Zea mays). African Journal of Microbiology Research, 6(12): 2844-2848.
Khodarahmpour Z. 2011. Effect of drought stress induced by polyethylene glycol (PEG) on germination indices in corn (Zea mays L.) hybrids. African Journal of Biotechnology, 10(79): 18222-18227.
Khodarahmpour Z and Hamidi J. 2012. Study of yield and yield components of corn (Zea mays L.) inbred lines to drought stress. African Journal of Biotechnology, 11(13): 3099-3105.
Lichtenthaler HK. 1987. Chlorophyll and carotenoids: pigments of photosynthetic biomembranes. Methods Enzymol, 148: 350-382.
Lorense GF, Bennett JM and Loggale LB. 1987. Differences in drought resistance between two corn hybrids. II. Component analysis and growth rates. Agronomy Journal, 79: 808-813.
Moharramnejad S, Valizadeh M, Sofalian O, Shiri MR and Asghari A. 2017. Effect of water deficit stress on agronomic traits and superoxide dismutase (Mn-SOD) activity in three maize (Zea mays L.) hybrids. Cereal Research, 6(4): 521-531. (In Persian).
Moharramnejad S, Sofalian O, Valizadeh M, Asghari A, Shiri MR and Ashraf M. 2019. Response of maize to field drought stress: Oxidative defense system, osmolytes’ accumulation and photosynthetic pigments. Pakistan Journal of Botany, 51(3): 799-807.
Moharramnejad S and Valizadeh M. 2019. A key response of grain yield and superoxide dismutase in maize (Zea mays L.) to water deficit stress. Journal of Plant Physiology and Breeding, 9(2): 77-84.
Mostafavi KH, Sadeghi Geive H, Dadresan M and Zarabi M .2011. Effects of drought stress on germination indices of corn hybrids (Zea mays L.). International Journal of Agriculture Science, 1(2): 10-18.
Moster SB, Feil B, Jampatong E and Stamp P. 2006. Effects of pre-anthesis drought, nitrogen fertilizer rate and variety on grain yield, yield components, and harvest index of tropical maize. Agricultural Water Management, 81: 41-58.
Moradi H, Akbari GA, Khavari Khorasani S and Ramshini HA. 2012. Evaluation of drought tolerance in corn (Zea mays L.) new hybrids with using stress tolerance indices. European Journal of Sustainable Development, 1(3): 543-560.
Ngouajio M, Wang G and Goldy R. 2007. Withholding of drip irrigation between transplanting and flowering increases the yield of field-grown tomato under plastic mulch. Agricultural Water Management, 87: 285- 291.
Oraki H, Alahdadi I and Parhizkar Khajani F. 2011. Investigation of the effect of water deficit stress on yield and yield components in sunflower hybrids. African Journal of Agriculture Research, 6(10): 2358-2363.
Soleimanifard A, Naseri R, Emami A, Mirzaei H, Koshkhabar and Soleimani R. 2011. The effects of irrigation regimes and planting patterns on yield and yield components of maize (SC 704). American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Science, 10(2): 287-285.
Song Y, Qu S, Birch A, Doherty C and J Hanan. 2010. Analysis and modelling of the effects of water stress on maize growth and yield in dryland conditions. Plant Prodoction Science, 13(2): 199-208.
Tohidi-Moghadam H, Darvishan M and Zahedi H. 2013. The effects of foliar application of ascorbic acid (vitamin C) on physiological and biochemical changes of corn (Zea mays L) under irrigation withholding in different growth stages. Maydica, 58(2): 195-200.
Zaharieva M, Gaulin E, Havaux M, Aceredo E and Monnereux P. 2001. Drought and heat response in the wild wheat relative Aegilops geniculata. Crop Science, 14: 1321-1329. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 490 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 273 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||