آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,398 |
| تعداد مقالات | 17,064 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,048,100 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,495,235 |
تحولات زبانی آذربایجان در تاریخ‌نگاری محمدجواد مشکور | ||
| فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
| مقاله 6، دوره 12، شماره 26، فروردین 1400، صفحه 87-110 اصل مقاله (474.88 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2021.12968 | ||
| نویسندگان | ||
| فرهاد جعفری1؛ ناصر صدقی* 2؛ محمد سلماسی زاده3؛ ولی دین پرست3 | ||
| 1دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تبریز | ||
| 2دانشیاردانشگاه تبریز | ||
| 3دانشیار دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| محمدجواد مشکور (1297-1374ش.) از جمله مورخان آکادمیک و دانشگاهی معاصر است که طی چهار دوره فعالیت علمی و دانشگاهی، مسائل و موضوعات مختلفی از تاریخ ایران را از دورۀ باستان تا معاصر بررسی کرده است. با عنایت به وسعت و گستردگی موضوعی تحقیقات مشکور، در پژوهش حاضر، تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری وی در رابطه با موضوعات و مسائل فرهنگی مربوط به تاریخ و زبان آذربایجان بررسی شده است. طی دوره دوم پهلوی که عصر غلبۀ رویکرد ناسیونالیستی در تاریخ‌نگاری رسمی و دانشگاهی ایران بود، یکی از مهم‌ترین مسائل، نحوه پرداختن به مسئلۀ زبان و هویت ترکی در آذربایجان بود. از جمله مهم‌ترین تلاش‌ها در این زمینه، اثبات هویت فرهنگی و زبانی آذری، به‌عنوان شاخه‌ای از زبان‌های پهلوی باستان، برای آذربایجان بود. رویکردی که نتیجه آن نفی زبان و هویت ترکی از آذربایجان بود. محمدجواد مشکور همسو با شرایط زمانه، بخش مهمی از تحقیقات خود را به تاریخ گویش آذری در آذربایجان و نسبت و رابطۀ آن با زبان ترکی اختصاص داد. وی در خصوص تحول زبان مردم آذربایجان در بستر تاریخ، قائل به چندین دورۀ تاریخی است. دورۀ اول تاریخ پیشاآریایی است که در آن، زبان رایج در آذربایجان ماننایی و اورارتویی بود. دورۀ دوم مربوط به مهاجرت اقوام آریایی و تاریخ باستان ایران است که طی آن زبان «مادی- پهلوی» به زبان رایج آذربایجان تبدیل شد. با گذار جامعۀ ایرانی از دورۀ باستان به دورۀ اسلامی، شاخه‌ای از زبان «مادی-پهلوی» در آذربایجان تداوم یافت که مشکور آن را « فهلوی آذری» عنوان کرده است. به نظر وی از دورۀ سلجوقیان، با استقرار ترکان اغوز در آذربایجان، زبان ترکی به‌صورت تدریجی در آذربایجان رواج یافت و طی دورۀ صفویه به‌عنوان زبان غالب، جایگزین «فهلوی آذری» شد. مشکور زبان ترکی رایج در آذربایجان کنونی را «ترکی آذری» عنوان کرده و آن را حاصل ادغام «ترکی غزی» با گویش «فهلوی آذری» دانسته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| محمدجواد مشکور؛ تاریخ‌نگاری؛ آذربایجان؛ فهلوی؛ آذری؛ زبان ترکی | ||
| مراجع | ||
|
منابع - ادیب طوسی، محمدامین، «نمونه‌ای از فهلویات قزوین زنجان و تبریز در قرن 7»، سال هفتم، شماره 35، اسفند، 1334، صفحات 273-251 - ادیب طوسی، محمدامین، «فهلویات زبان آذری در قرن هشتم و نهم»، سال هفتم، شماره 36، نیمه اسفند، 1334، صفحات 482-460 - ادیب طوسی، محمدامین، «فهلویات مغربی»، سال هشتم، شماره 38، تابستان، 1335، صفحات 137-121 - ادیب طوسی، محمدامین، «فهلویات ماما عصمت و کشفی به زبان آذری اصطلاح راژی یا شهری»، سال هشتم، شماره 39، اسفند، 1335، صفحات 262-258 - ادیب طوسی، محمدامین، «نمونه‌ای چند از لغت آذری»، سال هشتم، شماره 40، زمستان، 1335، صفحات 349-310 - ادیب طوسی، محمدامین، «نمونه‌ای چند از لغت آذری»، سال نهم، شماره 42، تابستان، 1336، صفحات 168-135 - ادیب طوسی، محمدامین، «نمونه‌ای چند از لغت آذری»، سال نهم، شماره 43، پاییز، 1336، صفحات 275-242 - ادیب طوسی، محمدامین، «نمونه‌ای چند از لغت آذری»، سال نهم، شماره 44، زمستان، 1336، صفحات 388-361 - ادیب طوسی، محمدامین، «دو قصیده به دو لهجه نیمه‌آذری»، سال دهم شماره 48، زمستان، 1337، صفحات 417 – 367 - اقبال آشتیانی، عباس (1324)، «یک سند مهم در باب زبان آذری»، سال دوم، شماره 3، آبان، صفحات 50 – 43 - توکلی طرقی، محمد (1382)، تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، نشر تاریخ ایران، تهران. - جلالی، نادره (1397)، زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم دکتر محمدجواد مشکور، تهیه و تنظیم مقالات از نادره جلالی، زیر نظر کاوه خورابه، چاپ اول، انجمن آثار و مفاخر ملی، تهران. - ریاحی، محمدامین (1367)، نامواره دکتر محمود افشار (دربرگیرنده چهل و چهار مقاله)، جلد چهارم، به کوشش ایرج افشار با همکاری کریم اصفهانیان، چاپ اول، بنیاد موقوقات محمود افشار، تهران. - شهابی، علی، «کلک یاد و یادبود: به یاد استاد محمدجواد مشکور»، کلک، شماره 60، اسفند، 1373، صفحات 376 و 375 - فقیه، جمال‌الدین (1346)، آتورپاتکان: آذربایجان و نهضت ادبی از عهد باستان تا روزگار نظامی گنجه‌ای، چاپ اول، انتشارات علمی، تهران. - کسروی، احمد (1378)، مجموعه (زبان پاک، آذری یا زبان باستان آذربایگان، نام‌های شهرها و دیه‌های ایران)، به کوشش عزیزاله علیزاده، چاپ اول، فردوس، تهران. - مرتضوی، منوچهر، «آثار و اسناد مربوط به زبان دیرین آذربایجان»، نشریه دانشکده ادبیات تبریز، شماره 115، سال 28، 1354، صفحات 479 - 445 - مشکور، محمدجواد (1332)، تاریخ مردم اورارتو و کشف یک سنگ‌نبشته به خط اورارتو در آذربایجان، چاپ اول، انجمن فرهنگ و هنر ایران، تهران. - مشکور، محمدجواد (1349)، نظری به تاریخ آذربایجان، آثار باستانی و جمعیت‌شناسی آن، چاپ اول، انجمن آثار و مفاخر ملی، تهران. - مشکور، محمدجواد، «ترکان غز و مهاجرت ایشان به ایران [1]»، بررسی‌های تاریخی، شماره 28، سال پنجم، 1349، صفحات 142 – 118. - مشکور، محمدجواد، «ترکان غز و مهاجرت ایشان به ایران [2]»، بررسی‌های تاریخی، شماره 29، سال پنجم، 1349، صفحات 74 – 63. - مشکور، محمدجواد (1352)، تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری، چاپ اول، انجمن آثار و مفاخر ملی، تهران. - مشکور، محمدجواد (1363)، ایران در عهد باستان (در تاریخ اقوام و پادشاهان پیش از اسلام)، چاپ چهارم، سازمان انتشارات اشرفی، تهران - مشکور، محمدجواد (1375)، نظری به تاریخ آذربایجان، آثار باستانی و جمعیت‌شناسی آن، انجمن آثار و مفاخر ملی، تهران. - مشکور، محمدجواد (1378)، نامۀ باستان (مجموعه مقالات دکتر محمدجواد مشکور)، به اهتمام سعید میرمحمدصادق و نادره جلالی، چاپ اول، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران. - میرمحمدصادق، سعید (1374)، سعی مشکور: یادنامۀ استاد فقیه دکتر محمدجواد مشکور، چاپ اول، پویا، تهران. - میرمحمدصادق، سعید، «به یاد استاد مرحوم محمدجواد مشکور»، وقف میراث جاودان، شماره ۹، بهار، 1374، صفحات ۱۴۱-۱۴۲. - نگاهی به احوال و آثار دکتر محمدجواد مشکور، (1384)، چاپ اول، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 709 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 650 |
||