آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,416 |
| تعداد مقالات | 17,490 |
| تعداد مشاهده مقاله | 56,484,475 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,742,354 |
مطالعه عوامل اجتماعی گرایش جوانان به مصرف قلیان (مورد مطالعه جوانان 17 تا 35 ساله شهر تهران) | ||
| جامعه شناسی سبک زندگی | ||
| دوره 5، شماره 14، اسفند 1398، صفحه 261-310 اصل مقاله (517.12 K) | ||
| نویسندگان | ||
| بهنام لطفی* 1؛ علی اصغر قادری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
| 2کارشناسی ارشد، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مصرف قلیان ازجمله رفتارهای پرخطر محسوب می‌شود که به‌ویژه در میان جوانان در حال افزایش است و علاوه بر اینکه مضرات زیادی برای سلامتی دارد، زمینه را برای روی آوردن افراد به سایر مواد دخانی فراهم می‌سازد. در این تحقیق عوامل اجتماعی گرایش جوانان به مصرف قلیان با استفاده از نظریاتی چون نظریه انحرافات مرتون، نظریه پیوند افتراقی ساترلند و نظریه رفتار مشکل جسور مورد تبیین قرار گرفته است. جامعه آماری این تحقیق که با روش پیمایشی و طراحی پرسشنامه محقق ساخته به گردآوری داده‌ها پرداخته است، کلیه نوجوانان و جوانان 15 تا 35 ساله ساکن شهر تهران در سال 1397 هستند. پژوهش حاضر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای متناسب با حجم و با کمک فرمول کوکران 200 نفر از افراد مصرف‌کننده قلیان را در مراکز عرضه قلیان به‌صورت تصادفی انتخاب نموده است. شایان ذکر است نمونه مورد نظر به دلیل تراکم زیاد قهوه‌خانه‌ها و قلیان‌سراها در منطقه 11 تهران، از این بخش انتخاب شده است. همچنین میزان آلفای کرونباخ پرسشنامه برابر با 0.756 و این میزان برای شاخص «معاشرت با همسالان» 0.640، «پایبندی دینی» 0.846، «گذران اوقات فراغت» 0.688 و برای شاخص «مصرف قلیان» 0.765 است. یافته‌ها نشان می‌دهد سن و وضعیت اشتغال با گرایش به مصرف قلیان رابطه دارد. همچنین ضمن تأیید سه فرضیه تحقیق، دو متغیر «پایبندی دینی» (با میانگین 63.4 و 0.26r=) و «گذران اوقات فراغت» (با میانگین 50.8 و 0.39r=) رابطه معکوس با مصرف قلیان دارند؛ درحالی‌که «معاشرت با همالان» (با میانگین 65 و 0.41r=) رابطه مستقیمی با «مصرف قلیان» (با میانگین 72.8) دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل گرایش جوانان به مصرف قلیان ارتباط با دوستان قلیانی با میزان 0.391 است. همچنین با کاهش پایبندی عملی به هنجارها و اعمال دینی، گرایش جوانان به مصرف قلیان بیشتر می‌شود که میزان اثرگذاری آن 0.272 است. درنهایت با کاهش تفریحات سالم و دسترسی اندک جوانان به امکانات فراغتی مناسب، مصرف قلیان به‌نوعی جایگزین این موارد شده و گرایش جوانان به این رفتار پرخطر به میزان 0.308 افزایش می‌یابد. میزان تبیین کل متغیر وابسته نیز 0.461 است. درنهایت باید گفت گسترش مصرف قلیان حاصل عوامل اجتماعی مختلفی است و این موضوع ضرورت آگاه‌سازی خانواده‌ها و نقش نظارتی آنها و نیز اتخاذ سیاست‌های بلندمدت از سوی نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط را دوچندان می‌سازد. چکیده بلند: مقدمه آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای انحرافی یکی از معضلاتی که جهان امروز با آن مواجه است. اصطلاحاً می‌توان رفتار انحرافی را رفتارهایی دانست که در جهت مخالفت رفتار اکثریت افراد جامعه نوسان داشته و با آن مغایر است. در این حالت انحراف به‌وسیله افکار عمومی، مشخص و معین می‌شود (بخارایی، 1387: 39). درواقع انحراف و کجروی، رفتار شکننده هنجار یا رفتاری است که قواعد، برداشت‌ها یا توقعات هنجاری نظام‌های اجتماعی را نقض می‌کند (کوهن، 1968: 148). رفتار انحرافی عبارت است از هر رفتاری که اکثریتِ یک گروه معین، نپذیرفتنی تلقی می‌کنند، یا به‌طور نوعی یک پاسخِ جمعیِ منفی را برمی‌انگیزاند (تیتل، 1995). آسیب‌های اجتماعی طیف گسترده‌ای از مصادیق را شامل می‌شود که یکی از آنها مصرف مواد دخانی است. هرچند همه مواد دخانی- چه به‌لحاظ ابعاد جسمانی و چه از نظر اجتماعی- در یک رده قرار نمی‌گیرند، اما مصرف اغلب آنها در زمره رفتارهای انحرافی و پرخطرقرار می‌گیرد مصرف قلیان ازجمله رفتارهای پرخطر محسوب می‌شود که به‌ویژه در میان جوانان در حال افزایش است و علاوه بر اینکه مضرات زیادی برای سلامتی دارد، زمینه را برای روی آوردن افراد به سایر مواد دخانی فراهم می‌سازد. در این تحقیق عوامل اجتماعی گرایش جوانان به مصرف قلیان با استفاده از نظریاتی چون نظریه انحرافات مرتون، نظریه پیوند افتراقی ساترلند و نظریه رفتار مشکل جسور مورد تبیین قرار گرفته است. ازآنجاکه برخی اقدامات سلبی ازجمله تعطیلی مقطعی قلیان‌سراها نتوانست در کاهش این معضل تأثیری داشته باشد، بنابراین برای پیشگیری از این مسئله نیاز است مهم‌ترین عوامل اجتماعی گرایش جوانان به مصرف قلیان شناسایی شود. روش‌شناسی جامعه آماری این تحقیق که با روش پیمایشی و طراحی پرسشنامه محقق ساخته به گردآوری داده‌ها پرداخته است، کلیه نوجوانان و جوانان 15 تا 35 ساله ساکن شهر تهران در سال 1397 هستند. پژوهش حاضر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای متناسب با حجم و با کمک فرمول کوکران 200 نفر از افراد مصرف‌کننده قلیان را در مراکز عرضه قلیان به‌صورت تصادفی انتخاب نموده است. شایان ذکر است نمونه مورد نظر به‌دلیل تراکم زیاد قهوه‌خانه‌ها و قلیان‌سراها در منطقه 11 تهران، از این بخش انتخاب شده است. همچنین میزان آلفای کرونباخ پرسشنامه برابر با 756/0 و این میزان برای شاخص «معاشرت با همسالان» 640/0، «پایبندی دینی» 846/0، «گذران اوقات فراغت» 688/0 و برای شاخص «مصرف قلیان» 765/0 است. یافته‌های پژوهش یافته‌ها نشان می‌دهد سن و وضعیت اشتغال با گرایش به مصرف قلیان رابطه دارد. همچنین ضمن تأیید سه فرضیه تحقیق، دو متغیر «پایبندی دینی» (با میانگین 4/63 و 26/0=r) و «گذران اوقات فراغت» (با میانگین 8/50 و 39/0=r) رابطه معکوس با مصرف قلیان دارند؛ در حالی‌که «معاشرت با همالان» (با میانگین 65 و 41/0=r) رابطه مستقیمی با «مصرف قلیان» (با میانگین 8/72) دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل گرایش جوانان به مصرف قلیان ارتباط با دوستان قلیانی با میزان 391/0 است. همچنین با کاهش پایبندی عملی به هنجارها و اعمال دینی، گرایش جوانان به مصرف قلیان بیشتر می‌شود که میزان اثرگذاری آن 272/0 است. درنهایت با کاهش تفریحات سالم و دسترسی اندک جوانان به امکانات فراغتی مناسب، مصرف قلیان به‌نوعی جایگزین این موارد شده و گرایش جوانان به این رفتار پرخطر به میزان 308/0 افزایش می‌یابد. میزان تبیین کل متغیر وابسته نیز 461/0 است. بحث و نتیجه‌گیری استعمال قلیان پدیده‌ای است که در سال‌های اخیر در رده‌های سنی متنوع و در مناطق مختلف و متعدد کشور گسترش یافته‌است و از نظر اجتماعی و فرهنگی در حال تبدیل شدن به وسیله‌ای جهت گرد هم آمدن جوانان و بعضاً خانواده‌ها است، که به‌نوعی می‌تواند سایر تفریحات سالم را تحت‌الشعاع قرار دهد. باید گفت ازآنجایی‌که افراد ذاتاً احتیاج دارنـد در فـضاهایی صمیمی و پرنشاط کنار هـم جـمع شوند، در صورت نبودن بسترهای اجتماعی مناسب برای گرد هم آمدن‌های کم‌خطر، در کنار معاشرت با دوستان قلیانی و ضعف پایبندی دینی، ممکن است این نیاز طبیعی با رفتارهای پرخطر همراه گردد. درنهایت باید گفت گسترش مصرف قلیان حاصل عوامل اجتماعی مختلفی است و این موضوع ضرورت آگاه‌سازی خانواده‌ها و نقش نظارتی آنها و نیز اتخاذ سیاست‌های بلندمدت از سوی نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط را دوچندان می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اوقات فراغت؛ پایبندی دینی؛ جوانان؛ رفتارهای پرخطر؛ معاشرت با همالان؛ مصرف قلیان؛ تهران | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 841 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 731 |
||
